Collegium Vocale Gent : Johannes-Passion (deSingel - 24.03.2018)

Van een braaf jongetje dat gedwee zijn catechismus-opdrachten vervulde, naar een misdienaar die zich van zijn taak kweet uit materialistische motieven (gratis paaseieren en jetons voor de botsauto's), naar een recalcitrante student die zich afzette tegen Kerkelijk gezag (middels aanstellerige brieven naar een met mijn ouders bevriende pater), naar een apathische agnosticus, om uit te monden in een overtuigd atheïst : zo laat zich grofweg geschetst mijn persoonlijk religieus parcours uittekenen.

Maar het eindstadium van dit parcours staat zeker niet het genieten van religieus geïnspireerde muziek in de weg. Integendeel zelfs : naarmate de jaren verstrijken, stel ik me meer en meer open voor dergelijke muziek, die zich reeds lang van een vorm van onsterfelijkheid heeft verzekerd. In de eerste plaats is een mens dan geneigd om terug te grijpen naar de Mattheüs-Passion van J.S. Bach. De schoonheid van het "Erbarme dich, mein Gott" of van "Wir setzen uns mit Tränen nieder" is van die aard dat een mens bijna opzettelijk op zoek zou gaan naar het geloof, alleen maar om een extra diepe laag van die muziek aan te kunnen boren.

Hoewel ik reeds talloze malen die briljante Mattheüs-Passion beluisterd heb (ook in compleet andere periodes dan de Paas-periode trouwens), is de Passie die ik voor het eerst live meemaak niet die geniale BWV 244-passie, maar wel die 'andere' passie : de BWV 245, de Johannes-Passion. In tegenstelling toch wat de BWV-nummering doet vermoeden, componeerde Bach de Johannes-Passion enkele jaren voorafgaand aan de Matteüs-Passion. De Johannes-Passion is een een wat meer ingetogen werk dan de illustere Mattheüs-opvolger en wordt er dan ook ten onrechte een beetje door overvleugeld.

Het Collegium Vocale Gent - onder leiding van artistiek directeur Philippe Herreweghe - geniet al jarenlang van wereldfaam en autoriteit op het vlak van interpretaties van barok-muziek, wat resulteert in een indrukwekkend palmares, zowel qua concerten als qua discografie. Met name de vertolkingen van de Bach-passies behoren tot het beste wat op dat vlak te beluisteren valt, als ik de kenners mag geloven. Herreweghe en zijn Collegium staan jaarlijks op de Paas-kalender van deSingel en zorgen telkenmale voor uitverkochte zalen.

De ingetogen en relatieve nuchter verhalende Johannes-Passion greep me vanaf de eerste noot bij het nekvel. Die zeer lang uitgesponnen openingsaria ("Herr, unser Herrscher") is een binnenkomer van heb-ik-me-jou-daar. En zo weet Bach de toehoorder onmiddellijk in een juiste staat van vervoering te brengen voor wat komen gaat : een bijna letterlijk vertaald relaas van het Passie-verhaal volgens het evangelie van Johannes, doorspekt met beschouwende aria's. Met glansprestaties van de Duitse tenor Maximilian Schmitt als de evangelist, van de Kroatische bas-bariton Krešimir Stražanac als Christus en van de geweldige Duitse sopraan Dorothee Mields als aria-soliste.

Minder groots opgezet dan zijn Matteüs-evenknie en met een relatief klein koor en kleine muzikale bezetting, voelde deze Johannes-Passion aan als een eerder bescheiden - maar daarom zeker niet minder intense - vorm van religieuze expressie. Dat dergelijke muziek ook bij atheïsten zoals mezelf een gevoelige snaar kan raken, kan geen verrassing heten. In jachtige tijden kan dergelijke muziek immers voor verstilling en introspectie zorgen. En daarvoor moet je helemaal niet geloven in rijstpap met gouden lepel.